‘TÜRKİYE’DE ENFLASYON KONUŞMAMALIYIZ’

Ekonomim’den Necla Dalan’ın haberine nazaran, “Devletimiz de artık görüyor; iktisadın, insan hayatının, aile hayatının, iş yerlerinin bir numaralı düşmanı enflasyondur” diyen Özdemir, “Amerika, Avrupa’da kıyamet kopuyor enflasyon yüzde 5-6 diye… Bizde 80’lerden geldik, bu yıl sonu maksat yüzde 61’ler… Artık Türkiye’de, dünyada yaşanan ortalama enflasyonun üstünde bir enflasyon konuşmamalıyız” dedi.

‘ENFLASYONİST ORTAMLA DEDİKLERİMİZ OLMAZ’

Özdemir, kelamlarını şöyle sürdürdü: “GSMH 1 trilyon dolara yaklaşıyor. Kalkınma planında 2,5 trilyon dolar amaç kondu. Büyük, argümanlı bir sayı. Bunu yapabilir miyiz? Evet yaparız. Fakat nasıl? Bu enflasyonist ortamla bu dediklerimiz olmaz. Dünyadaki yüzde 3-5-6 enflasyon bizde de… Bu enflasyon yarın öbür gün düşmez, bir süreç bu… Şuna inanıyorum Sayın Cevdet Yılmaz, Mehmet Şimşek, Hafize Gaye Erkan hoş şeyler söylüyorlar. Diyorlar ki ‘Dayanacağız, 2024’ün sonundan itibaren düzelmeyi göreceğiz.’ Kimileri geldi ‘İki ay sonra ben bunu düşüreceğim’ dedi. Bırak düşürmeyi katlayarak gitti. Yeni idare bir plan ortaya koydu. Herkesin buna hürmet duyması lazım, dayanak olması lazım. Hepimiz inanacağız, dayanak olacağız. Bizim bu enflasyon canavarından kurtulmamız lazım. Kurtulamazsak çalışanımız kaçar, nitelikli iş gücü bulamayız. Ben fakirleşirim, devlet bu işin altından kalkamaz. Hepimizin ne yayıp edip bu enflasyonu düzeltmemiz lazım. O vakit yabancı sermaye gelir. Enflasyonu düşürdüğünüz vakit faizler de ona paralel olarak düşecek. Zati diğer dermanınız de yok. 2024 sıkıntı geçecek ancak görüyoruz ki sonu uygun olacak.”

‘KREDİ ALDIĞIMIZ VAKİT BUNLARI GERİ ÖDEMEMİZ MÜMKÜN DEĞİL’

Nihat Özdemir’in açıklamaları şöyle oldu:

“Öyle bir faiz ortamı var ki şu anda. Kredi aldığımız vakit bunları geri ödememiz mümkün değil, ödenemez. O kadar para kazanmıyoruz ki, yüzde 35-40… Ben bir işten para kazanacağım ki bu paranın geri ödemesini yapabileyim. Bu türlü bir dal yok ki. Ödediğimiz faiz kadar kazanacağımız bir bölüm yok. Adana’daki meyve suyu fabrikasını yüzde 100 büyüttük. 100 bin ton meyve işliyorduk, 200 bin tona çıkardık. Lakin Türkiye’den kredi almadık. Gittik İtalya’dan SACE kredisi aldık. Krediyi büsbütün İtalya’dan aldık. Fabrikanın yüzde 60 mamülü ihracata dönük olduğu için İtalya’dan kredi aldık. Kasım’da bakanlarımız gelecek ve resmi açılışı yapacağız.”

‘SUUDİ ARABİSTAN’DA YENİ PROJELER ALMAYA DEVAM EDECEĞİZ’

Nihat Özdemir, küme olarak birçok alanda yatırımlarına devam ettiklerini söyledi ve ekledi: “Enerjide, güneşte, hidrolikte, turizmde yatırımlarımız devam ediyor. Turizmde yeni tesisler kuruyoruz. Kıbrıs’ta bir otelimiz var. Onun yanında bir otel yapacağız. Yatırım bedeli 200 milyon doları geçer. Golf alanları,konferans salonları olan büyük bir proje. Bodrum’da da Kempinski otelinin yanında bir otel yatırımımız olacak. Neresinden baksanız 100-150 milyon dolarlık bir proje. Yurtdışında yeni gaye ülkemiz Suudi Arabistan. Orada bitirdiğimiz işler vardı, yeni işler almaya devam ediyoruz. Neom diye bir bölge yapıyorlar. Yeni bir Dubai yaratmaya çalışıyorlar. 2029 Kış Olimpiyatları’nı aldılar. Biz de orada iki iş aldık. Birine başladık, birinin kontratını bugünlerde imzalayacağız. Suudi ortaklarımızla daha da iş almaya devam edeceğiz.”

‘NİTELİKLİ İŞ GÜCÜNDE İŞSİZ OLAN YOK’

Nihat Özdemir, nitelikli iş gücünün korunması gerektiğini söz etti. Özdemir, şöyle devam etti: “Covid’den sonra Türkiye’de büyük bir iş gücü açığı görüyorum. Şu anda işsizlik yüzde 9 mertebelerinde… Nitelikli iş gücünde işsiz olan yok. Sıfır diyebilirim. Covid’den sonra Avrupa, Amerika dahi inanılmaz iş gücü çekmeye başladı. Bizim hekimlerimizi, yazılım mühendislerimizi kaçırmamamız lazım. Uçuyorlar, hepsi gidiyorlar. Şu anda en değerli hususumuz nitelikli iş gücü kasveti ve büyüyerek devam edecek. Bir kez elindekini kaybetmeyeceksin. Nitelikli iş gücünü, tabipleri, yazılım mühendislerini, formenleri, operatörleri, nitelikli kamyon sürücülerini dahi kaçırmayacaksın. Fabrikalardaki usta başlarını kaçırmayacaksın. Çimentoda adam bulmakta zorlanıyoruz. Birbirimize diyoruz ki ne olur birbirimizin elemanlarını çalmayalım. Ben 10 lira veriyorum, o 11 veriyor, öbür bir arkadaşım 12 veriyor. Bir şey de diyemiyorum haklı adam. Kendi geçimini sağlamak için nasıl daha fazla para varsa oraya gidiyor. Bütün şirketlerimizde bu badire var. Biz de elemanımızı kaçırmamaya çalışıyoruz. Gözümüzün parıltısı üzere bakıyoruz çocuklarımıza. Bir firmada elemanın rahatsız olduğunu duyuyoruz mesela, çabucak onu almaya çalışıyoruz. Öteki birine kelam vermesin diye…”

Murat Yetkin’in “500’lük banknotlar geri gelir mi? Üstünde Gaye Erkan’ın imzası olur mu?” başlıklı yazısının ilgili kısmı şöyle:

“Halen en büyük kâğıt paramız 200 lira. 2009 yılında o zamanki Merkez Bankası Lideri Durmuş Yılmaz’ın imzasıyla yayınlandı. Hazine’yi de kapsayan İktisattan Sorumlu Devlet Bakanı Mehmet Şimşek idi. AK Parti’nin 2002 yılında iktidara gelmesi akabinde Kemal Derviş’ten devraldığı iktisat programını kendi yolunca sürdüren Ali Babacan’ın idaresinde enflasyon denetim altına alınmaya başlamış, 2005 yılında paradan altı sıfır atılmıştı.

Ondan evvel nasıl mıydı?

İlk 500’lük banknotlar ben çocukken, enflasyonun vurmaya başladığı 1971 yılında basılmaya başlamış. Gençtim lakin hatırlıyorum, 1000 liralık banknotlar çıktığında, hali vakti yerinde olanlar ‘İyi oldu’ diyordu; ‘cebimizde bir tomarla gezmeyeceğiz’ Sonra 5 binlik, 10 binlik, 100 binlik, 1 milyonluk, 20 milyonluk banknotlar çıktı. Bizim de cebimiz hiçbir manası olmayan kâğıt tomarlarıyla doldu; çarşıda belediye tuvaletine 1 milyon liraya giriyordunuz.

Liradan atılan sıfırlar durdurulamayan fiyat artışları ve alım gücündeki azalmayla fiilen geri geliyor.

(…)

500’LÜK ÜSTÜNDEKİ İMZA

Dış siyasette son haftalardaki ‘tatsızlık çıkmasın’ sessizliğiyle dış kaynak bulma zahmetlerinin bir alakası apaçık görülmeye başladı.

Erdoğan kabine toplantısı öncesi Macaristan dönüşünde, güya idarede kendisi yokmuşçasına bir muhalefet önderi üzere ‘Memurlarımıza artırımlar gelirken emeklilerimize hiçbir şey gelmemesi olacak bir şey değil’ dedi. Lakin iktidar yanlısı medyanın bu sözlerle manşete çektiği ‘Emekliye orta zam’ muştusu kabine toplantısından çıkmadı. Erdoğan toplantı akabinde yeniden (Erkan’ın 2026 sonu kestiriminde bulunduğu) enflasyonun tek haneye ineceği vaadiyle vatandaştan biraz daha sabır istedi.

Ufukta 31 Mart 2024 seçimleri olması nedeniyle muhtemelen maaş artışları gelecek ve artık karşılığı olup olmadığına bakılmadan para basılacak.

Yüksek enflasyonun nişanesi sayılan 500’lük, 1000’lik banknotlar devrine dönüş de mümkündür; tahminen lokal seçimden de evvel.

500’lük banknotlar çıkarsa muhtemelen üstünde TCMB Lideri Erkan’ın imzası olacak. Muhtemelen diyorum, zira ‘Bakın faizi arttırdık, enflasyon düşmüyor’ gerekçesiyle Erdoğan’ın ‘isabet buyurdunuz efendim’ takımına dönüşü ihtimali hâlâ geçerli.

Bakarsınız 500’lük banknotlar da ulusal iktisat bayramı olarak kutlanır.” (HABER MERKEZİ)

Ekonomim muharriri Vahap Munyar, “‘Mali çarpan etkisi’ tetikliyor sigarada 1 liralık maliyet artışı fiyatı 7.5 lira yükseltiyor” başlıklı yazısında, sigaraya yapılan yüksek artırımların gerisindeki “mali çarpan” tesirini şöyle aktardı:

“Başta sigara üreticileri olmak üzere tütün eserleri kesimine danışmanlık yapan bir arkadaşım kesimin fiyat artışlarında yaşadığı ‘çarpan etkisi’ ve bunun enflasyona yansımasını ortaya koyan araştırma yaptı.

Araştırmaya Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Temmuz ayına ait Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 47.83 olduğundan girdi:

– Alkollü içecekler ve tütün eserlerinin genel endeksteki toplam değişime yıllık tesiri yüzde 2 civarında gerçekleşti.

Tek başına tütün mamullerinin enflasyona bu kadar yüksek tesirinin olmasının sigara vergi yapısının fiyata bağlı ögesinin çok yüksekliğinden kaynaklandığını vurguladı:

– Bilhassa kur ve enflasyon artışlarının hızlandığı devirlerde fiyata bağlı yüksek göreli vergi oranları mali çarpanı artırarak enflasyonu daha da olumsuz etkiliyor.

5 Temmuz 2023 tarihi üzerinde durdu:

– 5 Temmuz’da Haziran ayı sonu enflasyonunun açıklanmasıyla birlikte sigarada özel tüketim vergisi (ÖTV) fiyatı yılın birinci 6 ayındaki üretici enflasyonu olan yüzde 14.82 oranında artış gösterdi.

7 Temmuz 2023’te KDV’nin yüzde 18’den 20’ye çıkarıldığını anımsattı:

– Böylece 5 Temmuz’daki ÖTV artışı ile birlikte tütün sanayisinin ortalama düzeyindeki bir paket sigaranın üzerindeki toplam vergi yükü yüzde 82.5’e yükseldi.

Yüzde 63 oranında uygulanan bağıntılı verginin, hasebiyle ‘mali çarpan’ın halihazırda yüksekliğine işaret etti:

– KDV’nin yüzde 20’ye çıkarılmasıyla birlikte, sigaralar üzerindeki toplam verginin daha yüksek bir oranı fiyata bağlı hale geldi, sigaralar için mali çarpan 7.5’e yükseldi.

Bunun ne manaya geldiğini şöyle açtı:

– Başka bir deyişle, artık 1 liralık maliyet artışının perakende satış fiyatına yaklaşık 7.5 liralık artış olarak yansıtılması gerekecek.

Sektörün bu evrede yaptığı son fiyat artışına dikkat çekti:

– Sigara dalında ÖTV ce KDV’de gerçekleşen artışların ve ‘mali çarpan’ın 7.5’e yükselmesinin akabinde yalnızca vergi artışını karşılayabilmek için paket başına 5 liralık fiyat artışları gerçekleşti.

Tütün mamullerinin enflasyon sepetindeki yükünün altını çizdi:

– Tütün mamullerinin enflasyon sepetindeki yüzde 4’e yakın yükü da düşünüldüğünde maliyetlerin katlanarak fiyata yansımasının enflasyon üzerindeki olumsuz tesiri daha uygun anlaşılacaktır.

KPMG’nin 2012’deki KDV artışlarının tesir tahlilini yaptığı çalışmadan alıntıyı paylaştı:

● KDV oranlarını artıran ve bu artışların sigarada piyasa bozucu tesir yaratacağının farkında olan Almanya, Fransa, İspanya ve Slovakya üzere kimi AB ülkelerinin bu aksilikleri düzeltecek sistemler tasarlayarak hayata geçirdiği belirtildi.

● Örneğin, Almanya’da KDV artışı sonrası bağıntılı ÖTV’ye tabi sigaraların, izafî ÖTV’ye tabi olmayan eserlerle emsal artış uygulanabilmesi ve enflasyonist tesirinin azaltılabilmesi için, sigaranın göreceli ÖTV’sinde bir indirime gidildi.

● Fransa, İspanya ve Slovakya’da da KDV’nin piyasa bozucu tesirlerini asgariye indirmek için göreli vergide misal düzeltmeler yapıldı.

● Bu halde KDV artışı ile artan ‘mali çarpan’ın bağıntılı verginin indirilmesi yoluyla dengelenmesi ve olumsuz tesirlerinin azaltılması amaçlandı.

Ardından ekledi:

– Ülkemizde de benzeri düzenleme yapılsaydı, mevcut sistemde ÖTV ve KDV artışının getirdiği fiyat artışı muhtaçlığı 5 liranın üzerinde iken, vergi yükü birebir kalacak biçimde maktu vergi bazlı ÖTV sisteminde 1.3’e inecek ‘mali çarpan’ ile fiyat artışı muhtaçlığı 90 kuruşla sonlu kalacaktı. Araştırmayı şu yorumla noktaladı:

● Sigaranın enflasyon üzerindeki tesirinin en aza indirilmesi, para siyasetlerinin ve mali siyasetin ahengi ile mümkündür.

● KDV’de gerçekleşen artışın daha da yükselttiği mali çarpanın düşürülmesi ve sigara fiyatlarının enflasyon üzerindeki tesirinin en aza indirilmesi, vergi gelirleri de korunacak halde bağıntılı vergilerin düşürülüp, maktu vergilerin artırılması ile sağlanabilir. Sigara kesimine danışmanlık yapan arkadaşımın gördüğü bu ayrıntıları, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile grubu ıskalıyor olabilir mi?” (HABER MERKEZİ)