Dünyada 1.3 milyar insan kâfi ölçüde besine erişemiyor, 2 milyar yetişkin ve 40 milyondan fazla çocuk ise obezite sorunu ile karşı karşıya kalıyor. Dünya üzerinde üretilen besinlerin 3’te 1’inin bilinçsiz tüketim nedeniyle israf ediliyor. Uzmanlar, daha az hayvansal besin tüketilmesini, tahıl, kuru baklagiller, fındık, ceviz üzere yağlı tohumlar, zerzevat ve meyve üzere besinleri kapsayan sürdürülebilir beslenme modelinin benimsenmesini tavsiye ediyor. Ayrıyeten, besinlerin yenilebilen sap, yaprak üzere başka kısımlarının da atılmayıp kıymetlendirilerek tüketilmesi gerektiğine dikkat çekiliyor.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, sürdürülebilir beslenme ile ilgili değerlendirmelerde bulundu ve sağlıklı bir hayat için değerli tavsiyelerde bulundu.
1.3 milyar kişi kâfi ölçüde besine erişemiyor
Sağlığın korunması ve ömür kalitesinin arttırılması için bedenin ihtiyacı olan besinlerin kâfi ölçüde ve istikrarlı bir biçimde alınması gerektiğini belirten Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, “Dünya üzerinde beslenme alışkanlıkları son 50 yılda sanayinin gelişimiyle çarpıcı bir biçimde değişti. Bu değişim toplum sıhhati açısından risk oluşturuyor. Yakın vakitte yayınlanan bir raporda dünya üzerinde 1.3 milyar kişinin kâfi ölçüde besine erişemediği bildirilirken 2 milyar yetişkin ve 40 milyondan fazla çocuğun ise obezite sorunu ile karşı karşıya kaldığı belirtiliyor. Son vakitlerde dünya çapında pandemik boyutlara ulaşan obezite nedeniyle kalp hastalığı ve diyabet üzere kronik hastalıklarının görülme sıklığında da artış meydana geldi.” dedi.
Üretilen besinlerin 3’te 1’i israf ediliyor
Besinlerin işlenmesi, depolaması, taşınması ve dağıtımı üzere üretim süreçlerinde su ve toprak üzere doğal kaynakların kullanımının kelam konusu olduğunu söz eden Tuncer, “Tarım dünya üzerindeki toprak kullanımının yüzde 48’ini kapsıyor. Buna ek olarak pak su kullanımının yüzde 70’ini tarım uygulamaları oluşturuyor. Sanayileşme ve beslenme alışkanlıklarının değişimiyle üretim sistemlerinin doğal kaynakların bozulmasına sebebiyet verdiğini söyleyebiliriz. Buna ek olarak dünya üzerinde üretilen besinlerin üçte biri israf ediliyor yahut bilinçsizlik nedeniyle kayba uğruyor.” diye konuştu.
İşlenmiş besinler kronik hastalıkları artıracak
Mevcut bilgilerle dünya nüfusunun 2050 yılında 10 milyar olacağı ve global ısınma nedeniyle dünyanın sıcaklığının da 2 derece artacağının iddia edildiğini vurgulayan Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, “Önlem alınmazsa günümüzdeki hayvansal kaynaklı ve işlenmiş besinlerin ağır olarak tüketildiği beslenme alışkanlıkları ile kronik hastalıklar, mevcut besin üretim sistemleri ile sera gazı, azot ve fosfor kirliliği artacaktır. Buna ek olarak bitki ve hayvan çeşitlerinin çeşitliliği ile su ve toprak kirliliği nedeniyle besin üretimi de azalacaktır. Bu nedenle nüfus artışı ile kâfi ve besleyici besin teminin sağlanması ve gelecekteki doğal kaynakların devamı için besinlerin üretim ve tüketiminde bir kadro tedbirler alınmalıdır.” dedi.
Sürdürülebilir beslenme sağlıklı hayatı destekliyor
Sürdürülebilir beslenmenin insanlığın ve gelecekteki jenerasyonların sağlıklı bir yaşama sahip olmaları için besin teminatına katkıda bulunan, düşük çevresel tesire sahip diyetler olduğunu belirten Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, “Sürdürülebilir beslenme biyolojik çeşitliliğe ve ekosisteme ziyan vermeyecek biçimde beslenmeyi hedefliyor. Ayrıyeten kültürel beslenme alışkanlıklarına uygun bir formda ekonomik açıdan satın alınabilir besinlerin tüketimini de destekliyor.” diye konuştu.
Daha az hayvansal besin tüketimi öneriliyor
Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, sürdürülebilir beslenmede bilhassa besin üretim sistemleriyle çevresel kaynakların ağır kullanımına neden olan hayvansal kaynaklı besinlerin daha az tüketiminin önerildiğini söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Üretim süreçlerinde çevresel manada daha az doğal kaynak kullanımını sağlayan sebzeler, meyveler, kuru baklagiller ve tahıllar sürdürülebilir beslenmenin temel besin kaynaklarıdır. Bunun yanı sıra sürdürülebilir beslenmede doğal kaynakların kullanım durumuna nazaran kümes hayvanları, balık, süt ve süt eserlerinin tüketimi de ölçülü ölçüde öneriliyor. Kelam konusu besinlerin tüketim tekliflerine nazaran düşük çevresel tesire sahip ve sağlıklı beslenme modelleri kapsamında akdeniz diyeti, nordik diyet, vejetaryen ve vegan diyetleri örnek verebiliriz. Buna ek olarak sürdürülebilir beslenme kapsamında geliştirilen çift piramit beslenme modeli ve gezegensel sıhhat diyeti de bulunuyor.”
Sağlıklı ve istikrarlı besine ulaşım mümkün olacak
Sürdürülebilir beslenme modellerinin benimsenmesiyle toplumların besin seçimlerini yaparken doğal kaynakların kullanımı konusunda daha etraf dostu olacaklarını söz eden Tuncer, “Ayrıca bu beslenme alışkanlıklarıyla gelecek kuşakların de sağlıklı ve istikrarlı besine ulaşımı mümkün olacaktır. Tıpkı vakitte besin seçimlerinin daha sağlıklı hale gelmesiyle kronik hastalıkların görülme riski azalacaktır. Bu mevzuda gelişen toplum farkındalığıyla besin üretim süreçleri de daha çevreci hale getirilecektir. Bu durum var olan doğal kaynakların korunmasının yanı sıra mevcut kirliliğin telafi edilmesini de sağlayacaktır.” dedi.
Sağlık için ülkü beden tartısı korunmalı
Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, bireylerin mevcut sıhhatlerini koruyabilmeleri için obezitenin önlenmesi ve ülkü beden tartısının korunması gerektiğini söyledi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Buna ek olarak tüm besinler bedenin muhtaçlığı olduğu ölçüde ve istikrarlı bir halde alınmalı. Sürdürülebilir beslenmede tahıl, kuru baklagiller, fındık, ceviz üzere yağlı tohumlar, zerzevat ve meyve üzere bitkisel kaynaklı besinler daha çevreci olduğu için daha fazla tercih ediliyor. Süt ve süt eserleri, kümes hayvanları ve balık orta seviyede tüketilirken kırmızı et ve işlenmiş et eserleri ile hayvansal kaynaklı besinlerin tüketimi azaltılıyor. İnsan ve etraf sıhhati için en ülkü beslenme modelinin büsbütün bitkisel kaynakların tüketildiği vegan beslenme olduğu bildiriliyor.”
Yenilebilen sap, yaprak üzere başka kısıtmlar atılmamalı…
Bu uygulamalara ek olarak besin israfının önüne geçilmesi için besinlerin tazeyken alınarak gerçek şartlarda saklanması gerektiğini belirten Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, “Besinlerin yenilebilen sap, yaprak üzere öteki kısımlarının da atılmayıp kıymetlendirilerek tüketilmesi gerektiği belirtiliyor. Sürdürülebilir beslenmede bir bölgeye has olan besinler tüketim çeşitliliği sağlıyor. Buna ek olarak mahallî besinlerin taşınması gerekmediğinden ulaşım sırasında meydana gelen sera gazı salınımının önüne geçmesi nedeniyle daha çevreci olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle yaşanılan bölgede yetişen besinlerin yüklü olarak tüketimi tercih edilmeli.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
