Huobi Group’un blokzincir bölümüyle ilgili araştırmalara odaklanan iştiraki Huobi Research Institute tarafından hazırlanan “zkEVM Ethereum’un kurtarıcısı olabilecek mi?” başlıklı raporda, zkEVM’nin Ethereum blokzincirinin rekabet gücünü artıracağı belirtildi.
Blokzincir teknolojisine dair kıymetli araştırmalar sunan Huobi Research Institute, “zkEVM Ethereum’un kurtarıcısı olabilecek mi?” başlıklı bir rapor yayımladı. Raporda, Ethereum blokzincirinin rekabet gücünün artacağı belirtilerek; sıfır bilgi ispatı (zero-knowledge proof) süreçleriyle uyumlu olarak, akıllı kontrat yürüten sanal makine zkEVM’nin gelişiminin, Ethereum’un en düzgün günlerinin bittiğine dair söylentilere son vereceği öngörüldü.
Raporda, Optimistic Rollup ve Zero Knowledge (ZK) Rollup isimli iki yaygın 2. katman tahlili karşılaştırıldı. 2. katman tahlillerinin, uzun vadede öbür açık zincirlerde de misyon alma potansiyeli ile birlikte, ölçeklemeyi sağlayarak Ethereum blokzincirindeki mevcut trafik sıkışıklığını hafifletmesi bekleniyor. Optimistic (OP) Rollup şu anda ZK Rollup’a oranla çok daha yüksek bir piyasa hissesine sahip olsa da, ZK Rollup daha güzel performans, daha düşük süreç fiyatları ve rahat çıkış müddetleri ile öne çıkıyor.
ZK Rollup’ın, OP Rollup ile karşılaştırıldığında en büyük dezavantajı, hudutlu uyumluluğu olarak gösteriliyor. ZK Rollup şu anda yalnızca ödeme ve süreç uygulamaları ile uyumluyken, OP Rollup daha çeşitli uygulamaları destekliyor. ZK Rollup’ın gelişim eksikliği de mevcut uyumluluğunun bu kadar zayıf olmasının sebeplerinden biri.
ZK Rollup’ın Ethereum mainnetinde doğrulama için 2. katmanda akıllı kontrat çalıştırabilmesi ve piyasa hissesini artırabilmesi için zkEVM’in dışında gerçekleştirilmesi gereken iki şart var. Bunlardan birincisi 1. katmandaki kodların anında 2. katmanda sürece konulabilmesi için zkEVM’nin mevcut EVM ile uyumlu olması. Başkası ise zkEVM’nin birebir anda bilgi-işlem ve depolama, kaynak tüketimi açılarından verimli çalışırken çeşitli süreçler için ispat oluşturması mecburiliği.
zkEVM’nin potansiyeli
Bu durumun, “PLONK” isimli sıfır bilgi ispatı sisteminin gelişimiyle gerçekleşmesi öngörülürken; bu yeni konsensus sistemi, ispat oluştururken tüm devrede süreç yapmak yerine, yalnızca devredeki kısıtları doğrulamaya odaklanıyor. Kapı ve kopya kısıtları doğrulandığı sürece tüm devre doğrulanmış oluyor. Ek olarak, ünitelerin modülleri yerine tamamına bir itimat işareti atanabiliyor, böylelikle doğrulama süreci de hızlanıyor.
Şu anda sıfır bilgi ispatı dostu ve birebir vakitte EVM uyumlu zkSync 2.0 ve Hermez üzere projeler testnette faaliyetlerine başlamış durumda ve zkEVM’nin geleceği, ZK Rollup ve Ethereum blokzinciri için getirdiği potansiyelle birlikte hiç olmadığı kadar potansiye vaat ediyor.
Huobi Research’te misyon alan ve raporun da müelliflerinden biri olan araştırmacı Mengchu Jiang, “ZK Rollup, Ethereum’daki süreç hacmini kıymetli ölçüde artırdı. zkEVM’nin gelişimine odaklanmak, ZK Rollup’ın hem çeşitli uygulamalara kapsamlı dayanak sunmasını mümkün kılacak hem de Rollup alanındaki öncü konumunu sağlamlaştıracak” yorumunu yaptı. Raporu hazırlayan takımın bir öbür üyesi olan Xiaopeng Han ise “zkEVM mutlaka Rollup alanı için yolun sonu değil. Buradaki tartışma zkEVM’nin gelip gelmeyeceği değil, ne vakit geleceği” diye ekledi.
Tablo 1. ETH2.0 ZK Rollup ve Optimistic Rollup Karşılaştırması
|
ETH2.0 |
ZK Rollup |
Optimistic Rollup |
|
|
Zincir üstü Depolanan Veri (Veri Kullanılabilirliği) |
Evet |
Evet |
Evet |
|
Genel Akıllı Kontratlarla Uyumluluk |
Kolay |
Zor |
Kolay |
|
Zincir üstü süreç fiyatları (gas ücreti) |
Fazlasıyla düşük |
Mevcut Ethereum L1’in 5’i |
Mevcut Ethereum L1’in 30’u |
|
Çıkış Süresi |
Yok |
Birkaç dakika |
1 hafta |
|
Güvenlik |
Yüksek |
Yüksek |
Yüksek |
|
Gelişim Zorluğu |
En Yüksek |
Yüksek |
Düşük |
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
