Halkla Münasebetlerin gelişim sürecinde başta ‘Basın Ajansı Modeli’ olmak üzere bağlantı biçimlerine nazaran değişen birçok farklı model tasarlandı. Basın ajansı modelinin temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğunu belirten uzmanlar, kaynaktan maksat kitleye hakikat tek istikametli bir bağlantı sürecine dayalı olmasının en kıymetli özelliği olduğunu vurguluyor. Uzmanlar; 1920 ve sonrasında kamuoyu bilgilendirme modeli, iki istikametli asimetrik model ve iki taraflı simetrik modellerin Halkla Bağlantıların gelişim sürecine dahil olduğunu söz ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Halkla Münasebetler ve Tanıtım Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Özge Akbaş, basın ajansı modeli ve akabinde üretilen tanıtım modelleri ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Temelinde tanıtım fonksiyonu var
Tarihsel açıdan Halkla Bağların gelişimi dikkate alındığında o periyodun şartlarına bağlı olarak uygulanmış irtibat şekillerine nazaran halkla ilgiler modelleri olduğunun görüldüğünü belirten Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, “Grunig ve Hunt’ın halkla bağlantılar modellerinden birincisi olarak görülen ‘Basın ajansı modeli’, temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğu bir modeldir. 19. yüzyılın birinci yarısında yaşanan endüstriyel ihtilal, ticarileşmeyi merkeze alan faaliyetlerin yayılmasına yer hazırladı. Bu model kapsamında bilhassa kamunun dikkatini çekecek rastgele bir mevzu hakkında tanıtım faaliyetlerine yer verilirken, en son gaye ise basında yer bulmak olarak görülmektedir.” dedi.
Tek istikametli irtibat sürecine dayanıyor
Basın ajansı modelinin en kıymetli özelliğinin kaynaktan gaye kitleye gerçek tek istikametli bir bağlantı sürecine dayanması olduğunu söz eden Uğurlu, “Bu noktada bildirinin doğruluğu, sağlam olması üzere konular art planda kalırken, tek taraflılık ve yarı gerçekler basın ajansı modelinde kullanılıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde bu devir içerisinde birçok basın casusu, kahramanlar yaratarak onları tanınan hale getirip kamuoyunun ilgi ve takviyesini toplamak ismine gerçekleri çarpıtmaktan kaçınmadı.” diye konuştu.
1920’de kamuoyu bilgilendirme modeli ortaya çıktı
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, gerek iş dünyası gerekse siyasal irtibat kampanyaları dahilinde gerçekleştirilen manipülasyon teknikleri ile magazin yahut haber pahası taşımayan içerikleri amaç kitlelerle paylaşan bir yaklaşımın karar sürdüğünü söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Basın ajansı modelinden sonra ‘kamuoyu bilgilendirme modeli’, 1920 yılında ortaya çıkmış ve iki istikametli simetrik modelin uygulanışına kadar gündemde olmuştur. Ivy Lee ortaya atmış olduğu Prensipler Bildirisinde bu modelin emelini açıkça tabir ediyor ve halkla bağlar mesleğinin gelişimi açısından da hayli değerli bir atak olarak nitelendiriyor. Buna nazaran yapılan halkla alakalar çalışmalarında yanlışsız ve eksiksiz bilgi sunma maksadıyla yola çıkılıyor. Böylelikle gaye kitlenin zihnini meşgul edebilecek temelsiz bilgiler engellenmiş oluyor. Bunun en kıymetli destek noktası da kurumun imajının maksat kitlenin zihninde olumlu olmasına imkan sağlamasıdır. İki istikametli asimetrik model ise karşılıklı fakat istikrarsız bir irtibata dayanıyor ve ikna sürecini merkeze almasından ötürü gerçek halkla alakalar çalışmalarının temelini oluşturuyor.”
En kıymetli dinamik geri bildirim
İki taraflı asimetrik modelin temsilcisi olan E. Bernays’in bu modelle birlikte halkla bağlantılar faaliyetleriyle amaçlanan tavır ve davranış değişikliğinin oluşturulması için birçok aktiflik gerçekleştirdiğini tabir eden Uğurlu, “Bu model içerisindeki en kıymetli dinamik, gaye kitleden alınacak geri bildirim olarak görülüyor. Lakin alınan geri bildirim, yalnızca ikna gayesiyle kullanılıyor. Dört halkla ilgiler modelinin sonuncusu ‘iki istikametli simetrik model’dir. Bu modelin en değerli özelliği kurumlar ve amaç kitleleri ortasındaki ortak noktaların keşfedilmesi, ortaya çıkartılması, gerekli bildirimlerin alınmasıyla bunların kurum siyasetlerine ve tahlil stratejilerine yansıtılmasıdır.” dedi.
İletişim dinamikleri değerli ipuçları veriyor
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, ‘Bugünkü halkla alakalar uygulamaları, kurumların gaye kitleleriyle kurmuş oldukları bağlantıda onların gereksinim ve beklentilerinin fark edilmesi, kıymetlendirilmesi ve uygulamaya geçilmesini odak noktasına alıyor.’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Halkla alakalar alanının ülkülerini kapsayan toplumsal sorumluluk, etik, sürdürebilirlik, gönüllülük üzere kavramların ehemmiyetinin artması da kurumların amaç kitleleriyle kurdukları bağlantının temelini oluşturuyor. Bir toplumdaki iletişim dinamikleri, kamuoyu süreçlerinin yönü ve içeriği hakkında birinci önemli ipucunu verir. Bu iletişim dinamiklerinin bilinmesi, halkla ilişkiler programlarının planlanması, amaç kitle olarak kamu tahlilleri ve ilgili medya tekniklerin saptanması açısından da son derece önemlidir. Halkla ilişkiler, tüm iç ve dış amaç kitle ile olumlu ilişkiler geliştirme ve örgütsel amaçlarla toplumsal beklentiler ortasında tutarlılık kurma maksadıyla iletişim faaliyetlerinde bulunmaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
