VAN – Van, 2020 yılına kadar nüfus artışıyla öne çıkan bir kent olarak biliniyordu. Lakin son üç yılda yaşanan ekonomik değişiklikler, kentteki nüfusun düşmesine sebep oldu. Bir vakitler Hakkari, Şırnak, Ağrı, Bitlis, Siirt ve Muş üzere komşu vilayetlerden göç alarak nüfusunu artıran Van, artık İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya üzere büyük kentlere göç veriyor. Mevcutta 1.128.749 nüfusa sahip olan Van’da, nüfus kaybının en büyük sebebi olarak işsizlik ön plana çıkıyor ve bu durumun en çok genç erkek nüfusu göçe zorladığı görülüyor.
Öte yandan, tarım kesiminin kuraklık ve artan maliyetler nedeniyle sıkıntı günler geçirmesi, Van’ın ekonomik istikrarını daha da sarsıyor. Tarım, bölge iktisadının temel taşı olarak kabul edilirken, bu bölümde yaşanan problemler da göçün temel sebeplerinden biri haline geldi. Kırsalda yaşayan beşerler, daha âlâ bir ömür umuduyla kentlerde iş arayışına yöneldi.
İstihdam uzmanı Sinan Ok, Van’ın temel geçim kaynağının tarım ve hayvancılığa dayalı olduğunu lakin artan maliyetler ve kuraklığın tesiriyle tarımla uğraşan bölümün evvel kırsaldan kente, akabinde İstanbul, Ankara, İzmir ve Antalya üzere metropollere göç etmek zorunda kaldığını belirtti. Göç için önleyici önlemlerin alınmasında ve yeni iktisadi işletmelerin hazırlanmasında lokal idarelerin kıymetli olduğunu söyleyen Ok, “Fakat Van 2016 yılından beridir kayyım gaspı altında olan bir kent. Kayyım ise Van’ın iktisadi yapıda kalkınabileceği iş ve işleyişin içerisinde değil. Van’ın şu anda ana geçim kaynağı yoğunlukla turizme dayalı. Onun haricinde Van’ın kendi geçimini sağlayabileceği bir iktisadi bir yapı yok” dedi.
‘SON VAKİTLERDE YURT DIŞINA GÖÇ ETMEYE BİR YÖNELME VAR’
Doğru bir tanıtımın, kentin marka kıymetini arttırdığını ve marka pahası artan kentlerde yaşamsal kalitenin de arttığını ve bu durumun göçü önleyebilecek etkenlerden biri olduğunu söz eden Ok, Van’ın tanıtımının göç ve mültecilik üzerinden kurgulanmasının kente ziyan verdiğini belirtti. Van’ın en değerli geçim kaynaklarından biri haline gelen İranlı turistlere yönelik ise ayrımcılık ve ötekileştirilme yapıldığını, giyim-kuşam ve hayat biçimi üzerinden kimi bireylerce amaç alındığını söyleyen Ok, “Yani Van’da olumlu olabilecek tüm faktörler engellenirken, olumsuz olabilecek tüm faktörler de sistematik bir siyaset olarak uygulanmaktadır. Bu da geçim ve ömür şartlarını zorlaştırıyor. Gençler için rastgele bir toplumsal ömür alanı bile oluşturulmuyor. Bu sebeple beşerler evvel kırsaldan merkeze, merkezden de farklı kentlere göç ediyor. Bilhassa de son vakitlerde yurt dışına göç etmeye gerçek bir yönelme var. Bilhassa Kanada, Meksika ve Amerika’ya on binlerce kişinin gitmeye çalıştığına dair raporlar kamuoyuna yansıyor” diye konuştu.
‘GİDEN NÜFUSUN BİRÇOKLARININ NİTELİKLİ İNSANLARDAN OLUŞTUĞUNU BİLİYORUZ’
Van’da çoğunlukla genç erkek bireylerin, yeni bir ömür umuduyla göçe yöneldiğini belirten Ok, “Daha evvel de göç kelam husustu. Ama, bu kalıcı olarak gitmek biçiminde değildi. Lakin son yıllarda ülkeyi terk etmek ya da kalıcı olarak öbür bir kente gitmek durumu kelam konusu oldu. Binlerce üniversite mezunu genç iş bulamıyor. Çalışanlar ise gün geçtikçe fakirleşiyor. Başka taraftan, yurt dışına gidenlerin de başarılı olduğu kıssaları süratle yayılıyor. Bu da doğal olarak gitmeyi düşünenleri etkiliyor. Giden nüfusun birçoklarının nitelikli insanlardan oluştuğunu biliyoruz. Kimi beşerler gidebilmek için varını ağırı elinden çıkarıyor” dedi.
‘HERHANGİ BİR PERSONELİN BİLE SENDİKALI OLMADIĞI BİR ORGANİZE SANAYİ SİTESİNDEN KELAM EDİYORUZ’
Van ve bölge vilayetlerinde son periyotlarda davet merkezi ve dokumacılık atölyeleri üzere kitlesel işgücünün olduğu iş yerlerinin ağırlaştığını ve bu firmaların bölge insanını ucuz iş gücü olarak gördüğünü söz eden Ok, “Van Organize Sanayi Bölgesi’nde ise ağır bir formda mülteci personel kelam konusu. Yapılan işler de çok nitelikli işler değil. Personel açısından bakacak olursak; sigortasızlık, güvencesizlik, çalışma saatlerinin meçhullüğü, hafta sonu tatillerinin yokluğu ve yıllık müsaade uygulamasının olmayışı kelam konusu. Rastgele bir emekçinin bile sendikalı olmadığı bir organize sanayi sitesinden kelam ediyoruz. Bir başıboşluk var. Bir kontrol yok. Sorumlu kuruluşların alanda bir kontrol yaptığını söz edemeyiz. Bunu Van’daki sigortalı çalışan sayısı ile de teyit edebiliriz. Çalışanların 10’da 1’i sigortalı maalesef. Münasebetiyle bu türlü bir ömür, göç edilmesinin sebebini izah ediyor” tabirlerini kullandı.
